Historiek
Het aantreden van bisschop Johan Bonny – wijding op 4 januari 2009 – en de viering van 50 jaar bisdom Antwerpen 2009-2012, waren voor de bisschop en het bisdom een impuls om een diocesane visietekst uit te werken. Via een gefaseerde voorbereiding met gespreksgroepen en overlegsessies allerhande werd op 20 oktober 2012 de visietekst ” Een houtskoolvuur met vis erop en brood” voorgesteld. Centraal staat een geïntegreerde geheelpastoraal, waar de diverse vormen van pastoraal op elkaar zouden inwerken. Voor de pastoraal in de parochies was de diocesane beleidsnota van 15 november 2004[1] met een herschikking van parochies en dekenaten in federaties, reeds de voorloper om los te komen uit de klassieke parochiestructuur. Deze nieuwe manier van denken en handelen was voor vele medewerkers en gelovigen als het omdraaien van een ‘mentale’ knop. 

In november 2012 werd in de bijeenkomst van de werkeenheid Rumst met afgevaardigden van de parochies Rumst, Reet, Vosberg en Terhagen, gekozen om werk te maken van die visietekst en op weg te gaan naar een pastorale eenheid voor de parochies van de gemeente Rumst. Daartoe werden in 2013 vijf ‘masseer’-avonden gehouden onder leiding van Maria Verwimp (CCV-Antwerpen). Begin 2014 waren de aandachtspunten en conclusies uit deze bewustmaking de start voor een volgende fase onder begeleiding van Annemarie Bruyland (CCV-Antwerpen).[2]

Binnen de werkeenheid Boom startte in 2013 een overleg tussen de kerkraden van de drie Boomse parochies om een samenwerking op te zetten die zou leiden tot een fusie van deze parochies. Voor de parochie Onbevlekt Hart van Maria (met de kernen Sint Jan en Sint Jozef) was het onduidelijk wat de ligging op het grondgebied van vier gemeentes voor de pastorale werking zou betekenen. 

In de lente van 2014 werden zowel de werkeenheid Rumst als de drie Boomse parochies als de parochie Onbevlekt Hart van Maria aangesproken om hun krachten te bundelen, om één pastorale eenheid te vormen. Diocesaan maar ook lokaal was het inzicht gegroeid dat pastorale eenheden vormen conform het grondgebied van één gemeente, wat uit de visietekst geïnterpreteerd kon worden, in vele situaties geen werkbare formule opleverde. In mei 2014 werd de knoop doorgehakt om een pastorale eenheid in Boom én Rumst én met de parochie Onbevlekt Hart van Maria op te starten.  

Inmiddels kwam binnen het bisdom ook een nieuwe structuur tot stand. Het bisdom zou voortaan functioneren met drie vicariaten: het vicariaat Antwerpen (bisschoppelijk vicaris Bart Paepen), het vicariaat Kempen (bisschoppelijk vicaris Wim Selderslaghs) en het vicariaat van de diocesane diensten (vicaris-generaal Bruno Aerts) en er werden zeven dekenaten gevormd (vier voor Kempen en drie in Antwerpen). De stad Antwerpen (met al haar districten) en de gemeenten Stabroek, Hemiksem, Schelle, Niel, Boom en Rumst vormen per 1 september 2014 het vicariaat Antwerpen. Voor de parochies uit de vijf Rupelgemeenten [3] betekende dit dat ze van het dekenaat Rupel-Nete (dat voortaan Kempen West zou heten) naar het dekenaat Antwerpen Zuid (waartoe ook de Antwerpse districten Hoboken, Wilrijk en Berchem behoren) werden overgeheveld.

Op 1 juli 2014 [4] kwam mgr. Bonny deze diocesane hervorming persoonlijk aan vertegenwoordigers van onze gemeenschappen toelichten. Aansluitend stelde ook Ton Jansens, diocesaan begeleider voor de pastorale eenheden, de werkwijze voor van het traject dat zou kunnen gevolgd worden om tot een pastorale eenheid te komen. Die avond werd ook een stuurgroep gevormd: Jan Van Gerven, Dirk Asselberg, Els Schiltz en Harry van Hooydonk verklaarden zich bereid om dit traject samen met Ton Jansens uit te werken. De beleidsnota nr. 1 over de pastorale eenheden in het bisdom Antwerpen was daartoe een leidraad. 

De stuurgroep kwam in het totaal 33 maal samen – eerste bijeenkomt op 5 augustus 2014 en laatste bijeenkomst op 11 mei 2016 – en werd in de begin van het traject uitgebreid met Hendrik Oorts en Chris Stoffelen. Naargelang andere personen werden bereid gevonden om deel uit te maken van het toekomstig team, vervoegden ook zij de stuurgroep: Rita Vangheluwe, Yordi Sollie, Ward Gielis en Marc De Meester. 

In de periode oktober 2013-februari 2014 [5] werden vier tijdelijke werkgroepen gevormd: Liturgie en Gebed, Diaconie en Solidariteit, Financiën en Materieel Beheer, Catechese en Verkondiging. Met de conclusies uit die werkgroepen werd een dossier samengesteld, waarbij nog inlichtingen en inventarissen allerhande werden toegevoegd. Dit dossier werd in november 2015 ingediend bij de bevoegde diocesane stuurgroep. Met aanvullingen, nieuwe inzichten en de namen van de zeven personen, die zich willen engageren als teamlid, werd het dossier opnieuw ingediend in april 2016.

Op 27 april 2016 kreeg het dossier en de samenstelling van het team definitief groen licht van deken Ronald Sledsens en bisschoppelijk vicaris Bart Paepen. De administratieve afwikkeling zal worden afgerond met het bisschoppelijk decreet, waarin de pastorale eenheid ‘Rupelkerk Sint Franciscus’ werd erkend, waarbij het team van de pastorale eenheid werd gemandateerd en de ‘andere’ geloofskernen samen de parochiekernen werden opgelijst. 

In de loop van het traject werden ook brede informatiemomenten ingepland. Op 30 september 2014 (zaal Koekoek Aartselaar) waren er ca. 180 aanwezigen voor een situering van de nieuwe pastorale eenheid. Op 27 april 2015 (Parochiale Kring Rumst) werden de vijf domeinen voorgesteld en gekozen voor de naam van de pastorale eenheid: ‘Rupelkerk Sint Franciscus’. Op 27 oktober 2015 (Gildenhuis Reet) werden de visietekst voorgesteld en de resultaten van de bevraging rond de zondagskerk  en de keuze van de H.-Hartkerk in Boom medegedeeld. Tevens werd gemeld dat het team uit zeven personen zou bestaan. Op de bijeenkomst van 15 juni 2016 (zaal Tijl, Boom) werden de start van het team, de werking van de pastorale eenheid en de eerste actiepunten toegelicht, alsook de start van het centraal secretariaat en de zondagskerk aangekondigd.

De groei tot een pastorale eenheid werd gelijktijdig geconditioneerd door maatregelen vanwege de burgerlijke overheid, waarbij het toezicht over de kerkraden naar het Vlaamse Gewest werd overgeheveld, de oprichting tot stand kwam van centrale kerkbesturen als gespreksforum tussen de kerkraden en de gemeente, en de start gemaakt werd tot het uitwerken van een ‘parochiekerkenplan’, dat vanaf 2017 noodzakelijk werd. 

In juli werd totaal onverwacht het vertrek van priester Jan Van Gerven uit de Rupelstreek aangekondigd. Dit vergde een herschikking van de gemaakte plannen. Een nieuwe `medewerkende priester` werd toegezegd door het bisdom. Vanaf de start van de pastorale eenheid geeft priester Jan Jacobs in samenwerking met het team invulling gegeven aan de pastoraal.

Op 8 september 2016 werd de pastorale eenheid per bisschoppelijk decreet opgericht. De start- en aanstellingsviering op zondag 2 oktober - twee dagen voor het patroonfeest van Sint-Franciscus - was warm en hartelijk, een betekenisvol signaal voor de werking van de Rupelkerk. Het aangestelde team bestaat uit Chris Stoffelen, Els Schiltz, Rita Vangheluwe, Marc De Meester, Ward Gielis, Yordi Sollie en Harry van Hooydonk.

Op dit moment lijkt de erkenning van de Pastorale Eenheid Rupelkerk Sint Franciscus een mijlpaal: wellicht is het een tussenhalte in een verder snel evoluerend traject. Toch blijft het een belangrijk moment want de klassieke indeling in territoriale pastoraal (parochies) en categoriale pastoraal wordt immers omgevormd naar een geïntegreerde regionale geheelpastoraal. 
______________________________
[1] Voorbereid en uitgevaardigd door kanunnik Walter De Winter, afkomstig uit Rumst, toenmalig bisschoppelijk vicaris voor de parochies(l)
[2] Annemarie Bruyland volgde Maria Verwimp op, die per 31 december 2014 op pensioen ging.
[3] De parochies van Niel-Schelle-Hemiksem werden per 27 november 2015 erkend als de pastorale eenheid Sint-Bernardus.
[4] Bijeenkomst in de zaal ’t Namiske op Sint-Jan.
[5] De start voor deze werkgroepen werd gegeven op 23 oktober 2014 in het parochiecentrum van Boom.
doc.: Tekst: Historiek-2018-12-03